"Door duurzaamheid een toekomstbestendige bedrijfsvoering"

In 2016 verwierf Het Rijk van Nijmegen als eerste locatie van Het Rijk Golfbanen het GEO-certificaat. Een jaar later volgde de andere drie banen: Nunspeet, Margraten en Sybrook. Eind vorig jaar zijn alle golfbanen gehercertificeerd. Waarom vindt Het Rijk Golfbanen GEO-certificering belangrijk? We spraken hierover met Hans Blaauw (directeur Het Rijk Golfbanen), Roel Smits (hoofdgreenkeeper Rijk van Nijmegen) en Martin Snider (general manager Rijk van Nijmegen).

Waarom is duurzaamheid een van de pijlers bij Het Rijk?

Hans Blaauw: “Als je teruggaat in de tijd waren bedrijven alleen maar aan het produceren. Op een gegeven moment kwamen ze erachter dat er ook klanten zijn. Later beseften ze dat er ook nog medewerkers zijn en aandeelhouders. Een bedrijf kan niet voortbestaan zonder een visie op duurzaamheid. Je moet er voor de lange adem in zitten. Het Rijk Golfbanen bestaat 35 jaar en wij zijn er voor de lange adem. Dat betekent dat je nu fundamenteel moet nadenken over een aantal zaken, want de komende 35 jaar kan het niet zo gaan als de afgelopen 35 jaar. Alles wordt anders, of je het nu hebt over je waterbeleid, afvalbeleid of logistieke bewegingen. Daarom moet duurzaamheid een wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering zijn. Je kunt heel veel mitsen en maren opnoemen en poldermodellen proberen te ontwikkelen, maar wij hebben gelijk gezegd dat we ervoor gaan. Het is jammer dat sommige banen blijven hangen in de discussie en duurzaamheid uitstellen. Duurzaam denken en handelen kun je niet voor je uit schuiven. Het beleid van Het Rijk Golfbanen heeft vier pijlers en duurzaamheid is er een van. Onze medewerkers, onze leden en gasten, duurzaamheid en een gezond financieel resultaat: dat zijn de pijlers van ons businessplan.”

"Zie niet op tegen GEO, het is belangrijk voor de toekomst van je bedrijf, vereniging en baan"

Hoe hebben jullie de hercertificering aangepakt?

Martin Snider (general manager Rijk van Nijmegen, daarvoor general manager Rijk van Margraten): “Per baan is er een GEO-taskforce die bestaat uit de hoofdgreenkeeper, general manager en enkele medewerkers, bijvoorbeeld iemand van de keuken. Op Sybrook zijn ook vrijwilligers van de vereniging bij GEO betrokken. Nunspeet en Nijmegen worden onderhouden door De Enk Groen & Golf en Sybrook en Margraten door SBA Golf & Groen. Dat zijn twee bedrijven die veel ervaring met GEO hebben en best practices hebben ontwikkeld. De taskforces zijn ondersteund door het adviesbureau van Ronald Buiting. Op Margraten bijvoorbeeld hebben medewerkers van Buiting Advies updates gemaakt van de werkprotocollen Wet natuurbeheer en VTA rondom de zorgplicht voor bomen. Op Sybrook en Nunspeet, twee banen met een landgoedstatus, zijn de bosbeheerplannen geactualiseerd.”

Roel Smits (hoofdgreenkeeper Rijk van Nijmegen): “Ik zit als hoofdgreenkeeper in de GEO-taskforce van Het Rijk van Nijmegen. Bij de hercertificering heeft ook mijn collega Nick Verbeet enorm veel gedaan. Het was een voordeel dat ik al veel ervaring had met GEO. Ik heb destijds samen met Gerhard Teunissen de GEO-certificering in Nijmegen gedaan en bij Nunspeet heb ik geholpen.”

Hans Blaauw (directeur Het Rijk Golfbanen): “Duurzaamheid is al lange tijd een wezenlijk onderdeel van onze bedrijfsvoering en onze banen waren al GEO-gecertificeerd. De hercertificering stond gepland voor 2020. Dat werd door corona een moeilijk jaar, maar desondanks hebben we de GEO-hercertificering juist in dit crisisjaar opgepakt. We hebben met z’n allen de schouders eronder gezet met de gedachte: we vinden het belangrijk om GEO voort te zetten en als we nu doorzetten, dan hebben we naast de vele negatieve gevolgen van corona iets om naartoe te leven. Ik zou de collega’s in de markt willen oproepen: zie niet op tegen het werk dat GEO-certificering met zich meebrengt want het is belangrijk voor de toekomst van je bedrijf, vereniging en baan. Je moet er even doorheen. Alles wat nieuw is, kost energie, maar het levert heel veel op voor de toekomst. Doe het in je eigen tempo, maar doe het wel. Ik hoor soms dat een baan twijfelt vanwege de kosten van begeleiding door een adviesbureau. Begeleiding is geen must maar het maakt het karwei gemakkelijker. Goede begeleiding kost zo’n 4.000 euro en dat is een bedrag dat elke baan kan vrijmaken voor dit doel.”

Martin Snider: “Duurzaamheid is zoals gezegd een belangrijke pijler en dat geldt niet alleen voor de baan maar bijvoorbeeld ook voor de gebouwen of voor buggy’s. Bij alle uitgaves die we doen in het kader van vervangingsinvesteringen kijken we heel kritisch naar duurzaamheid. Een paar jaar geleden zijn hier op de lockerloods zonnepanelen geplaatst. Ook is een groot deel van de verlichting vervangen door led. Duurzaam beheer houdt ook in dat je wat betreft je leveranciers gaat kijken wat voor vlees je in de kuip hebt. Dan heb ik het niet alleen over De Enk en SBA maar over alle leveranciers. De vraag die we aan leveranciers stellen is: ben je een uitvoerder of een aanvoerder? We kijken niet alleen naar de prijs, we kijken ook of onze leveranciers duurzaamheid op hun vizier hebben. Denk bijvoorbeeld aan het verpakkingsmateriaal dat een leverancier gebruikt. Ook op het gebied van medewerkers geldt duurzaamheid: op onze banen geven we mensen met afstand tot de arbeidsmarkt een kans om te participeren, zelfstandig dan wel met begeleiding.”

“Door GEO kom je in contact met partijen in de buurt waarvoor je iets kunt betekenen en die iets voor jouw baan kunnen betekenen”

Hans Blaauw: “Ik zag op weg hiernaartoe onze nieuwste medewerker met afstand tot de arbeidsmarkt, een van de drie die we hier op Het Rijk van Nijmegen in dienst hebben. Dat hoort er bij en dat is prachtig. Begin januari hebben we gevierd dat Cees Vermeulen hier 35 jaar werkt. Cees heeft afstand tot de arbeidsmarkt maar werkt hier al vanaf het begin. Toen hij begon, bestond GEO nog niet en sprak er nog niemand over duurzaamheid. Maar het zat al wel in de genen van Henk Hoogwegt, de grondlegger van Het Rijk Golfbanen, om dichtbij de maatschappij te staan en ermee samen te werken. Duurzaamheid is ook op een andere wijze een wezenlijk onderdeel van ons personeelsbeleid. Om de gezondheid van onze medewerkers te versterken hebben wij een vitaliteitsbudget. Dat wordt bijvoorbeeld besteed aan persoonlijke trainingen, fietsplannen, bedrijfsfitness en fruit op het werk.”

Wat is voor jullie de waarde van het GEO-traject?

Roel Smits: “Wat ik als greenkeeper heel waardevol vind is dat je aan het begin van het GEO-traject een nulmeting doet. Die maakt duidelijk waar je staat, in alle opzichten. Zo krijg je bijvoorbeeld inzicht in hoeveel water en stikstof je aan de baan geeft en hoeveel straatgras er in de greens zit. Met collega’s spar ik over onze metingen, over hoeveel water en stikstof nodig is. Aan de hand van de nulmeting hebben we bijvoorbeeld een meerjarenplan ontwikkeld om het straatgras op de greens terug te dringen. Dankzij de nulmeting kun je zien op welke fronten je vooruitgang boekt. Wat ook waardevol is aan GEO is dat het leidt tot datagestuurd beheer. Meten is weten. De data geven je inzicht en aan de hand daarvan kun je het beheer bijsturen. Verder zijn we op Het Rijk van Nijmegen mede dankzij GEO nog meer aandacht gaan besteden aan het verhogen van de natuurwaarden. Een onderdeel hiervan is de begrazing door schapen onder leiding van een ecoloog. De begraasde gebieden hebben in korte tijd een enorme boost gekregen op het gebied van natuurwaarden.”

Martin Snider: “Het GEO-certificaat is een belangrijke basis voor de Green Deal – pesticidevrij beheer – en als je het GEO-traject doorloopt, dan begrijp je duurzaam golfbaanbeheer beter. Er zijn in Nederland nog steeds banen die niet GEO-gecertificeerd zijn terwijl een totaalverbod van pesticidegebruik voor de deur staat. Kwaliteit leveren door duurzaam beheer: dat kun je in mijn ogen alleen maar bereiken als je GEO-gecertificeerd bent.”

Hans Blaauw: “In onze contacten met De Enk en SBA hebben wij prestatieafspraken gemaakt wat betreft de afbouw van chemie en het voldoen aan de Green Deal-afspraken. Stap voor stap, jaar per jaar verminderen we het gebruik. Zo zijn we goed voorbereid op de toekomst. Bij een schimmeluitbraak bespreken we wat we eraan kunnen doen, maar we bespreken vooral hoe we het kunnen voorkomen. Flankerend aan duurzaam beheer investeren we ook in duurzaamheid. Een voorbeeld hiervan zijn de zonnepanelen die hier geplaatst zijn, dat is een grote investering. Hetzelfde geldt voor investeren in nieuwe beregening. Een alles-aan-of-alles-uit beregening moet je vervangen door single head-aansturing, want als je gericht kunt beregenen bespaar je veel water en energie. Wij zitten nu in een transitie waarbij we op alle banen overstappen naar buggy’s met lithium accu’s want we willen op alle locaties duurzame buggy’s hebben. De lithium buggy’s zijn beter voor het milieu, ze gaan langer mee, zijn sneller opgeladen en hebben weinig onderhoud nodig. Ze zijn ook lichter dus veroorzaken minder verdichting van de bodem. Daar maken we een klap mee. Investeren in duurzaamheid is flankerend beleid: practice what you preach. Wat je zegt dat je doet, moet je ook echt doen. Het is wel zo dat de kosten voor de baten uitgaan bij investeringen in duurzaamheid, je oogst vaak pas na enkele jaren. Op Het Rijk van Nijmegen moesten we recent een verwarmingsketel en luchtverversingsinstallatie vervangen. Dat is een enorme investering en voordat je dan van een lagere energierekening profiteert, ben je wel even verder.”

Martin Snider: “Bij beslissingen over vervangingsinvesteringen is GEO een hulpmiddel. Als GEO-gecertificeerde golfbaan meet je alles en daardoor krijg je inzicht. Op basis van goede analyses van je cijfers maak je vervangingsinvesteringen. Op alle vlakken, dus ook bijvoorbeeld in ledverlichting of zonnepanelen. GEO zorgt er op deze wijze ook voor dat je op alle mogelijke gebieden voldoet aan wettelijke verplichtingen en overheidsmaatregelen zoals de Informatieplicht Energiebesparing of de Wet natuurbescherming. Wat ik verder als general manager bij onze GEO-trajecten heb ervaren, is dat je niet alleen je baan van A tot Z leert kennen maar ook je omgeving. Je komt in contact met partijen in de buurt waarvoor je iets kunt betekenen en die iets voor jouw baan kunnen betekenen. Toen ik nog op Margraten manager was, betrof dit bijvoorbeeld een lokale vogelwerkgroep en IKL, een stichting die zich inzet voor het Limburgse landschap. Mede dankzij verbindingen die zo zijn ontstaan, zijn er op Margraten ecologische zones met hoge natuurwaarden gecreëerd. Door bewust te kiezen voor bepaalde bloemenmengsels creëer je een habitat voor insecten. Daar profiteren de baan én omgeving van. Op Margraten zijn we als onderdeel van het GEO-traject bovendien sterk gaan inzetten op het GEO-thema “samenleving” en daarvoor hebben we bij de audit een compliment gekregen. We hebben ons gericht op omwonenden maar ook op scholen, de gemeente en toeristen. Golf is veel toegankelijker geworden, maar in de ogen van veel mensen is golf nog steeds geen publiekssport. Maar onze banen richten zich op – en kenmerken zich door – toegankelijkheid, kwaliteit en service voor iedereen. Dat zijn onze kernwaarden. Het inzetten op de omgeving zoals we op Margraten hebben gedaan heeft ons overigens geen windeieren gelegd: het heeft enorm veel bezoek opgeleverd. Mensen wisten opeens ons terras te vinden want we hebben de omgeving duidelijk weten te maken dat het een terras is voor iedereen. Een deel van die bezoekers heeft met de sport kennisgemaakt op de shortgolfbaan van Margraten. Dat heeft geleid tot nieuwe lesklanten en nieuwe leden. Door GEO ontstaan er ook waardevolle contacten met partijen die je kunnen helpen bij het voorkomen van schade die bepaalde dieren veroorzaken op golfbanen, zoals zwijnen en dassen. Denk aan lokale natuurorganisaties en ecologen.”

Hoe belangrijk is het dat een golfbaan vooruit denkt?

Hans Blaauw: “In onze branche moet je een lange adem hebben en dat is misschien een uitdaging voor veel golfbanen. Je moet investeringen wegplannen in een meerjarenplan of een businessplan. GEO is niet even een kwestie van een certificaat halen; duurzaam beheer vereist ook investeringen en dan moet je bewuste budgettaire keuzes maken.”

Martin Snider: “In elke certificeringsperiode formuleer je doelstellingen en die zijn per baan verschillend. Elke baan heeft een unieke omgeving en unieke natuurwaarden. Het is belangrijk om te beseffen dat een hercertificering niet betekent dat je vijf jaar achterover kunt leunen. GEO betekent ook dat je jaarlijks huiswerk hebt, je moet bijhouden wat je doet. Maar het voordeel van doelstellingen is dat er duidelijke handvaten en ambities zijn voor het management, het greenkeepingteam en de medewerkers.”

Hans Blaauw: “Wij evalueren onze doelstellingen en cijfers per kwartaal, zowel wat betreft golfbaanonderhoud als energieverbruik.”

Martin Snider: “Als commercieel aangestuurd bedrijf met vier golfbanen zitten wij overal bovenop. Maar bij golfbanen die geleid worden door een verenigingsbestuur met vrijwilligers kan dat complex zijn. Daar zit een bestuurder maar één of twee termijnen en dan kan het voorkomen dat de GEO-uitdaging bij een volgend bestuur wordt neergelegd. Omdat we het GEO-traject bewandelen, hebben we veel inzicht in wat pesticidevrij beheer inhoudt en zijn wij als golfbedrijf voorbereid. Maar GEO is voor een kleine verenigingsbaan even belangrijk als voor ons. De fase dat pesticiden helemaal verboden zijn, gaat toch komen.”

“GEO is voor een kleine verenigingsbaan even belangrijk”

Hans Blaauw: “Ik denk dat Martin een goed punt aansnijdt. Als bestuurder van een verenigingsgolfbaan, als vrijwilliger, heb je veel op je bordje en spaarzaam tijd. En sommige duurzaamheidsinvesteringen worden pas terugverdiend na je eigen ambtstermijn. Dat is best lastig. Om ervoor te zorgen dat je later gaat oogsten, zul je een clubmanager moeten hebben en de besluiten goed moeten vastleggen in een lange-termijn clubvisie.”

Martin Snider: “Het is ook belangrijk dat je greenkeepingteam over alle kennis en middelen beschikt die nodig zijn voor duurzaam beheer. SBA werkt met toolboxen die het delen van kennis vereenvoudigen. De Enk is ook sterk ingericht op kennisdeling in het bedrijf. Dat is belangrijk want zo kan een best practice in duurzaam beheer van één baan ook toegepast worden op andere banen. Daarnaast zijn de bedrijven bezig met innovaties, bijvoorbeeld het inzetten van robotmaaiers op bepaalde delen van de baan.”

Hans Blaauw: “Het is indrukwekkend wat de leveranciers in de laatste jaren aan technologie hebben ontwikkeld om duurzaam beheer toe te passen. Bijvoorbeeld precisiebemesting op basis van GPS en GIS-plattegronden waar de bodem in kaart is gebracht. Dat is ook de reden waarom wij in de loop der tijd het beheer op al onze golfbanen zijn gaan uitbesteden. Als je het onderhoud in eigen beheer hebt, dan kun je de ontwikkelingen in technologie en knowhow niet bijhouden. Een bedrijf dat het onderhoud uitvoert op zo’n 20 golfbanen kan dat wel. Deze bedrijven zijn goed geoutilleerd, de werknemers wisselen kennis uit en men beschikt over data en feiten die met elkaar vergeleken kunnen worden. Dat is anders als je maar één baan en één hoofdgreenkeeper hebt. Ik pleit er om deze reden voor om golfbaanonderhoud uit te besteden aan professionele gespecialiseerde bedrijven. Als bestuur van een verenigingsbaan, als bestuur dat uit vrijwilligers bestaat, zit je in dan in elk geval aan tafel met professionals.”

Hoe zorg je ervoor dat duurzaamheid door het bloed van het hele bedrijf gaat stromen en dat leden en gasten meekrijgen wat er op het gebied van duurzaamheid gebeurt?

Martin Snider: “Door onze kennis te delen en door communicatie. Zoals Roel zijn kennis deelt met collega-greenkeepers, zo delen wij als general managers onze kennis met het personeel op de vier banen van Het Rijk. Zo bereik je bijvoorbeeld ook bij de medewerkers in de keukens besef van duurzaamheid. Je gaat samen nadenken hoe we afvalstromen kunnen reduceren of slim kunnen omgaan met ingrediënten of garneringen. Wat betreft communicatie werken we op alle banen met informatieborden. Verder verschaffen we op onze website en in nieuwsbrieven informatie over duurzaamheid.”

Hans Blaauw: “Aan leden en gasten leggen we onder meer uit dat de banen soms anders kunnen ogen door duurzaam beheer. Je moet vertellen dat de fairways in een droge zomer iets geler kunnen ogen.”

Roel Smits: “We leggen uit dat je in droge periodes noodgedwongen prioriteit geeft aan beregening van de greens en tees omdat je maar een beperkte hoeveelheid water per jaar mag gebruiken voor beregening.”

“Een bedrijf kan niet voortbestaan zonder een visie op duurzaamheid, je moet er voor de lange adem in zitten”

Hans Blaauw: “Voor onze leden organiseren we ook af en toe informatieavonden. Dat is bijvoorbeeld gebeurd om de bosbeheerplannen van Nunspeet en Sybrook toe te lichten. In deze bijeenkomsten legden we uit dat het bij duurzaam beheer heel belangrijk is dat tees en greens voldoende lucht en licht krijgen. Zo kweek je begrip en je bereikt zelfs dat leden met je gaan meedenken. Je krijgt suggesties en het gaat leven, dat is heel mooi om te zien. Als je niet uitlegt waarom je omwille van duurzaam beheer iets doet, dan is er kans op onbegrip of weerstand. Voor de informatieavonden nodigen wij deskundigen uit omdat zij de beste uitleg kunnen geven. Het bosbeheer bijvoorbeeld is toegelicht door golfbaanarchitect Alan Rijks en onze groenadviseur Ronald Buiting. Het is bij alles heel belangrijk om uit te leggen waarom je iets doet en wat de voordelen zijn. Ik moet hierbij denken aan een recente aanpassing van hole Noord 9. Dat was een flinke investering. De green van deze hole lag dermate in de schaduw dat die niet duurzaam te onderhouden was. In overleg met architect Alan Rijks hebben we besloten om 50 meter verderop een nieuwe green te bouwen, de oude green is nu een run-off area. De nieuwe green krijgt wél genoeg licht en lucht. Er waren destijds leden die zich afvroegen of het wel nodig was maar toen de nieuwe green er eenmaal was, was men er heel blij mee en trots op. Kortom, door goed uit te leggen waarom iets gebeurt kweek je begrip.”

Zien alle greenkeepers en medewerkers het belang van duurzaam beheer in?

Roel Smits: “Op de vier banen van Het Rijk trekken de hoofdgreenkeepers de GEO-kar. Wat betreft mijn team kan ik zeggen dat iedereen duurzaam denkt. Iedereen denk mee hoe iets slimmer, beter of makkelijker kan. Dat geldt ook voor ons bedrijf. De Enk heeft bijvoorbeeld elektrische greenmaaiers aangeschaft. Dat zijn grote investeringen, maar ze gaan langer mee en zijn vriendelijker voor het milieu.”

Hans: “De jonge generatie heeft duurzaamheid in de genen maar ook onze oudere medewerkers zijn heel betrokken. Een van onze oudere medewerkers was hier onder meer klusjesman en heeft een bijdrage geleverd aan de ledverlichting. Duurzaam denken zit er hier echt in. Ook in de horeca, daar wordt bijvoorbeeld heel goed nagedacht over efficiënte bevoorrading, het beperken van afvalstromen of het besparen van suiker en melk bij koffie of thee. Toen we met GEO begonnen op Het Rijk was het een management tool en was het vooral de greenkeeping die duurzaam beheerde. Het zit nu in de aderen van iedereen. Zo moet het ook. Duurzaamheid moet geen managementspelletje zijn zodat bepaalde zaken in het jaarverslag opgenomen kunnen worden, het is onderdeel van je businessmodel en het moet dus in de aderen van iedereen gaan zitten, van de medewerkers en de leden.”

Missen jullie iets in het GEO-traject?

Hans Blaauw: “Het is heel goed hoe de NGF via de afdeling Duurzaam beheer van Niels Dokkuma het thema uitzet onder de Nederlandse banen. Maar duurzaam beheer gaat niet automatisch. Je moet het van de top tot de tenen van de organisatie belangrijk maken. En je moet volhouden. Het is daarom heel goed dat de NGF een bestuurslid met de portefeuille duurzaamheid heeft die in verschillende bijeenkomsten het belang van GEO en duurzaam beheer benadrukt. Maar NGF-directeur Jeroen Stevens is het gezicht van de NGF en in mijn ogen moet de directeur vertellen hoe belangrijk duurzaamheid voor onze branche is. Dan landt de boodschap nog beter. In onze sport kunnen we genieten van prachtige natuur en prachtige omgevingen. Dat is ongekend en daar moeten we zuinig op zijn. We hebben als golf zo veel mooie dingen te bieden en we doen het zo goed, maar we doen het ook zo … bescheiden.”

Martin Snider: “Wat ik bij de audit door Guido Hamelink heb geleerd is dat er voor golfbanen op het GEO-gebied ‘samenleving’ nog heel veel kansen liggen. De branche krijgt door corona een enorme financiële klap, maar de sport golf is nu wel heel populair. Als je de samenleving nu goed aanspreekt en bereikt – van omwonenden tot toeristen, van scholen tot lokale organisaties – kun je leden winnen en de basis van de golfbaan versterken. De kracht van het GEO-thema ‘samenleving’ is groot.”

Roel Smits: “Zoals gezegd ben ik blij met de nadruk op meten is weten. Het is ook belangrijk om kennis te delen, niet alleen in je eigen bedrijf of tussen De Enk en SBA maar ook nationaal. Kennis delen, elkaars kennis vergroten en het opleiden van nieuwe greenkeepers: dat zijn belangrijke zaken. Heel veel mensen denken dat een greenkeeper alleen het gras maait, wat greenkeepen inhoudt is nog steeds niet goed bekend. Meer jeugd moet erachter komen wat een mooi vak dit is. Zo winnen we greenkeepers voor de toekomst.”

Ga terug naar de GEO-hoofdpagina.